Kracht van Mokum schreef in juni een hartstochtelijk pleidooi over de relatie tussen actieve bewoners(organisaties) en de gemeentelijke overheid.
De kracht van Mokum zijn al die actieve Amsterdammers, die ontelbaar veel initiatieven tot bloei brengen. En niet omdat iemand anders ze dat heeft opgedragen of om er financieel beter van te worden. Maar puur omdat ze geloven dat een betere buurt of wijk mogelijk is. Daar willen ze met hart en ziel aan bijdragen.
Dus interviewde Kracht van Mokum 29 actieve bewoners uit alle delen van de stad en ontdekte, dat het flink schuurde in die relatie met de overheid. Het overtrof de verwachting. De situatie is echt zorgelijk. Zelfs als de gemeente dacht een goede relatie te hebben werd dat door bewoners volstrekt anders ervaren.
Actieve bewoners aan het woord
“Ik wil graag samenwerken met het stadsdeel, aanvullend zijn op wat er al gebeurt. Maar de stadsdeelbestuurder was heel afhoudend, wilde zelf iets in gang zetten. Oh ja, en na een half uur was ineens de tijd op. Ik wist niet eens dat we maar een half uur hadden!”
“Ik ben blij met de maatschappelijke dienstverlener in ons stadsdeel. Tegelijkertijd ben ik nodig om mensen te motiveren echt die stap te zetten want professionals vertrouwen ze vaak niet.”
“Ik ben al 3 jaar aan het melden dat er een stuk beton in het Sarphatipark ligt.”
“We hadden een huisvestingsplan om ouderen langer thuis te laten wonen. Dat kon niet in onze buurt. Zeiden ze: ‘Maar eh, zou je het niet in Noord willen doen?’ Zucht.”
“Experimenten en pilots zijn soms nodig. Maar je kan het niet maken om het huidige netwerk opzij te schuiven en een nieuw netwerk te zoeken.”
“Heel fijn hoe de gebiedsmakelaar met ons meedenkt.“
“Practice what you preach. Geef ook ambtenaren zeggenschap en verantwoordelijkheid, want de huidige interne cultuur heeft grote impact naar buiten toe.”
“Begin nou niet met wantrouwen. Begin met een open gesprek, echt luisteren.”
“De afval-grijpers had ik al. Maar ik had ook van die ringen nodig om de vuilniszak open te houden. Moest ik een formulier invullen. En op dat formulier ging het weer alleen over grijpers, niet over die ringen.”
“Vorig jaar ben ik geïnterviewd over de rol van de gebiedsmakelaar. Nooit meer iets over terug gehoord. Geef die gebiedsmakelaars trouwens mandaat en budget. Dan kunnen ze zaken gelijk oppakken.”
“Hoe de deur nu vaak dicht gaat, dat is stuitend.”
“Ik was te gast bij een bijeenkomst over het Masterplan Nieuw-West, bij New Metropolis. Ik deed daar een heel concreet voorstel om samen te werken. Er werd gewoon helemaal niet op gereageerd.”
“Vanuit het informele netwerk willen we graag bij de casuïstiek overleggen zijn, zoals bij een ander buurtteam al gebeurt. Maar dat willen ze niet, ze houden de deur dicht.”
“Vaak komen professionals langs om ‘op te halen’. En dan hoor je niks meer terug.”
“Voorbeeld van hoe het wel moet, is hoe Cordaan samenwerkt met de matchmakers van Burennetwerk.”
“Het gaat erom dat je de buurt echt leert kennen. En bijvoorbeeld activiteiten in de vakanties organiseert, omdat ouderen dan juist het meest eenzaam zijn. Maar dat gebeurt dan niet.”
“Er is echt een beweging gaande, allianties, coöperaties, ook in relatie tot de markt. En een groeiend gevoel van: als voor de gemeente onze argumenten niet voldoende zijn, dan moeten we maar meer druk gaan uitoefenen. Dan ligt een participatiestaking op de loer.”
“En als je het niet serieus meent, ga dan geen participatie organiseren. Zeg dan gewoon, top-down: ‘Wij weten het al, dit is hoe we het gaan doen.’”
“Waarom moeten wij steeds onze legitimiteit bewijzen? Volgens mij heeft een gebiedsmakelaar heel snel door of een bewonersorganisatie breed naar buiten is gericht of niet.”
“Buurtbudgetten als wedstrijd stimuleert geen verbinding en is van bovenaf opgelegd. Dat is geen democratisering. Wij willen samenwerken en het gesprek over de hele begroting.”
“De houding van grote organisaties mag echt opener, meer echt contact maken.”
“Die initiatieven, dat blijft toch klein bier, zo lijkt men te denken. Terwijl de potentie in de buurten echt gigantisch is.”
“Goed participatieproces gehad, onze input verwerkt. Een jaar later wordt plots, met één pennenstreek, een cruciaal onderdeel van het plan veranderd. We proberen in gesprek te komen daarover, maar daar is geen millimeter ruimte voor.”
Waar gaat het mis
Er is een stevige democratiseringsagenda ingezet door de gemeente Amsterdam.
En er is zelfs een stedelijk maatschappelijk akkoord gesloten: Ma.ak 020.
Steeds meer bewoners willen zich inzetten voor de stad en hun stadgenoten. Er ontstaan talloze nieuwe initiatieven van bewoners; van klein tot groot en in alle wijken en buurten.
Naast enkele goede voorbeelden is het dan ook verontrustend en teleurstellend, dat er zoveel misgaat.
Bewoners ervaren de gemeente over het algemeen niet als steunend. De mooie ambities van de huidige coalitie, de oprecht goed bedoelde democratiseringsagenda, alle beleidsnota’s met participatiebeloftes ten spijt.
Het papier is geduldig en de praktijk weerbarstig. De versnippering in beleid, de talloze projecten, kortstondige financiering, het gebrek aan een daadwerkelijk integrale aanpak en de afhankelijkheid van de politieke wind, leidt tot discontinuïteit van succesvolle initiatieven en frustratie onder bewoners die hun eigen tijd en energie willen steken in het welbevinden van de stad en hun stadgenoten.
Dit is niet iets van de laatste jaren. Het is een ontwikkeling die zich al een flink aantal jaren voltrekt. Het leidt tot een dusdanige frustratie, dat bewoners het vertrouwen in de gemeentelijke organisatie echt kwijt zijn. Het risico is, dat zij massaal het bijltje erbij neergooien. De participatiestaking in de K-buurt en STOP! TIME OUT! van Red Amsterdam Noord zijn daar voortekenen van.
Er wordt nog steeds vrijwel alleen maar ingestoken op deelname van bewoners aan processen, die de gemeente heeft ingericht. Daarmee is draagvlak en succes bij voorbaat vrijwel kansloos. Processen van de gemeente zijn ingericht langs beleidslijnen en -prioriteiten. De samenleving is echter integraal en bewoners verwachten de in het coalitie-akkoord beloofde steunende rol van de gemeente in hún initiatieven.
Marleen Stikker zegt daarover: “Als je mij vraagt wat participatie is, dan denk ik vooral aan het initiatief uit de maatschappij. Ik denk dat we participatie te lang hebben gezien als het betrekken van de burger bij het beleidsproces van de overheid. Dat leidt zelden tot een goede dialoog of serieuze betrokkenheid. De vraag is eerder hoe we ervoor kunnen zorgen dat de overheid adequaat participeert in het initiatief van de samenleving”.
Wat moet er gebeuren?
Het moet echt anders en het kan gelukkig ook anders. Maar dat begint bij het besef binnen de gemeentelijke organisatie en maatschappelijke organisaties dat het zo niet langer kan. Die constatering is op het symposium van 12 juli 2021 geland en of vastgesteld
Call to Action!
Kracht van Mokum sprak in haar pleidooi al over 5 calls to action. Die zijn tijdens het symposium recht overeind gebleven, namelijk:
- De overheid spreekt zich uit: het MOET anders!
- De gemeentelijke organisatie gaat participeren in het initiatief van de samenleving
- Een nieuwe werkwijze tussen gemeente en bewoners: Dialoog
- Waarborgen van bewonersondersteuning, huisvesting en middelen
- Bewonersorganisaties, -netwerken en burgerinitiatieven verbonden en inclusief
De verdere uitwerking
Na de vakantie heeft Kracht van Mokum zich beraden over de organisatorische consequenties van deze calls to action en op welke wijze daar invulling aan kan worden gegeven. Daartoe is zij in gesprek getreden met samenwerkingspartners. Vervolgens is met hen een start gemaakt met gesprekken met ambtenaren uit het managementteam van de gemeente. Ook zijn wij gezamenlijk na gaan denken over het in de praktijk brengen van de calls to action. Daarbij heeft Kracht van Mokum opnieuw actieve bewoners benaderd en geluisterd naar hun ideeën daarover.
Vragen, opmerkingen en ideeën uit de gesprekken:
“KvM, bestaat dat over 3 jaar ook nog?”
“Wil je van KvM een platform voor alle actieve Amsterdammers maken? Dan moet je er echt een merk van gaan maken, dat je op de juiste manier moet ‘laden “
“Zou mooi zijn als je via KvM elkaar kunt helpen bij concrete issues die spelen in je buurt, of rondom je initiatief”
”KvM staat voor burgerkracht en kan bijdragen aan de vernieuwing van de democratie, daarom steun ik het. Moet ook echt een politieke kracht worden.”
“ Wat is en doet Kracht van Mokum nou precies?”
“ Onderzoek overlap/samenwerking met de Donut coalitie (in progress)”
“ Veel frustratie bij initiatieven die iedere keer weer hun kwaliteit en waarde moeten bewijzen, terwijl niemand daar meer aan twijfelt”
“ Meervoudige aanpak is belangrijk (good cop, bad cop), op verschillende manieren invloed uitoefenen”
“ Twee kerntaken voor KvM: 1) lobbyen richting politiek en ambtelijk management en 2) het onderlinge netwerk verder bij elkaar brengen en krachten bundelen (ook rond concrete issues, en die dan gezamenlijk op hoger niveau aan de orde stellen)”
“ Met gebiedsteam en stadsdeel bestuurder hebben we goed contact, maar met de stedelijke diensten niet, daar komen we maar niet doorheen”
“Fundamenteel probleem is centralisering van de stad incl. efficiënter willen maken. Daardoor zijn diensten onbereikbaar geworden in de uitvoering”
“Het zal nog wel even duren voordat de gemeentelijke organisatie echt werkt zoals we willen. In de tussentijd zou je een soort ombudspersoon moeten hebben per stadsdeel, die kan signaleren als zaken in de uitvoering misgaan.”
“ In Noord gaat het eigenlijk wel lekker, niet direct hulp nodig, uiteraard wel bereid om te delen hoe voortgang gaat (na bezoek van heel college B&W en toezegging om een plan voor heel Noord te maken)”
“KvM zou het verband moeten zijn van bewonersorganisaties, waar je wel een aantal voorwaarden aan kan stellen qua wie je vertegenwoordigt.”
Naar meer concrete acties
Op basis van het symposium en voornoemde gesprekken zijn Kracht van Mokum en hun samenwerkingspartners nu bezig om de calls to action verder uit te werken in concrete activiteiten. Een overzicht daarvan is hier op de website te vinden.
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart 2022 zullen enkele activiteiten op dit gebied bij voorrang worden uitgevoerd.
